Mei 24
1870
Genl. J.C. Smuts gebore
Jan Christiaan Smuts is op Boplaas, Riebeeck-Kasteel gebore. Ons het hier die mees omstrede figuur in die Suid-Afrikaanse politiek. ‘n Mensegeslag na sy dood bespreek politieke kenners nog sy betekenis in ons geskiedenis. Ongetwyfeld een van die slimste Afrikaners en van die veelsydigste, het hy sy bynaam Slim Jannie egter nie soseer aans y intellektuele bekwaamheid te danke nie, as aan sy aangepaste politiek.
Sy lewe is verdeelbaar in twe4e gelyke, indien geheel uiteenlopende dele: die eerste 40 jaar tussen 1870 en 1910 as Afrikaner-patriot sonder weerga, raadgewer en vertroueling van pres. Paul Kruger, Boeregeneraal van vermaardheid, medestigter van die eerste Afrikaanse politieke party in Transvaal en argitek van die Unie van Suid-Afrika.
In die tweede deel, tussen 1910 en 1950 as onderdrukker van die Rebellie van sy eie mense en die opstand by die myne, as vername deelnemer aan die wêreldpolitiek; eers as lid van die Britse Oorlogskabinet, as Britse generaal en afgevaardigde na die Paryse Vredeskonferensie, toe as mede-stigter an die Britse Gemenebes, later as veldmaarskalk en raadgewer van die Geallieerdes in die tweede Wêreldoorlog en eindelik as mede-oprigter van die Volkebond en in laaste instansie die Verenigde Volke-organisasie.
Jan Smuts se grootste tekortkoming uit die eie standpunt was nie ‘n gebrek aan liefde vir die Afrikaner nie, maar vervreemding van sty strewe. Hoewel hy enduit Afrikaanse in sy huis gehandhaaf het, het hy weinig belangstelling vir die taal of kultuur van die Afrikaner geopenbaar. Die volks vervreemding het p die ou end in 1948 sy politieke ondergang bewerkstellig en hom in sy laaste dae groot ontnugtering en selfs verbittering op die hals gehaal.
Die hoë onderskeiding wat hy oorsee in meer as twee mensegeslagte geniet en die roem wat hy veral in oorlogstyd verwerf het, het nie vir die laaste leegheid vergoed nie. Daar word dikwels beweer dat Smuts se talente te groot vir sy eie klein landjie was. Stellig was die buitelandse erkenning en aanwending daarvan verantwoordelik vir sy opsy skuiwing van Suid-Afrikaanse probleme.
Sy kritici meen dat sy bydrae tot die oplossing van Suid-Afrika se vraagstukke, ook die van die verskillende rasse, na verhouding klein was. Tog het sty liefde vir die Suid-Afrikaanse nasie en bodem tot aan sy dood op 12 September 1950 sy innigste besieling gebly. P.G.J.M
No comments:
Post a Comment